ادله اثبات دعوا چيست؟ قانون‌گذار در روابط اجتماعي و اقتصادي در زندگي روزمره افراد اصل را بر صحت مي‌گذارد. به اين معني كه اعمال اجتماعي و اقتصادي افراد با يكديگر درست است مگر اينكه خلاف آن ثابت شود. بنابراين اگر كسي مدعي باشد كه فرد ديگري مرتكب تخلفي شده باشد، بايد ادعاي خود را ثابت كند. اما اثبات يك ادعا در دادگاه تنها با روش‌ها و دلايل كه در قانون مشخص‌شده است امكان‌پذير است. در ادامه به اين ادله اثبات دعوا در دادگاه مي‌پردازيم.

ادله اثبات دعوا

ادله اثبات دعوا يعني آن دسته از دلايلي كه در قانون مشخص‌شده و طرفين دعوا مي‌توانند براي اثبات ادعاي خود آن را براي دفاع از خود به دادگاه ارائه كنند. در بيان ساده‌تر اشخاصي كه به دادگاه مراجعه مي‌كنند و دعوا يا شكايتي را مطرح مي‌كنند مي‌توانند با به‌كارگيري روش‌هاي مشخص‌شده در قانون ادعاي خود را ثابت كنند و يا از حق خود دفاع كنند.

يعني شاكي نمي‌تواند براي اثبات ادعاي خود در دادگاه از هر دليلي استفاده كند و تنها مي‌تواند از دلايل و مداركي كه قانون مشخص نموده براي اثبات دعا بهره ببرد. در مقابل كسي كه از او شكايت شده نيز مي‌تواند مدعي ارائه مداركي شود و دلايل و مداركي را مطابق قانون به دادگاه ارائه كند كه ادله مدعي را بي‌اثر نمايد.

تفاوت ادله اثبات دعوا در امور حقوقي و كيفري

لازم به ذكر است كه با توجه به اين مسئله كه موضوع مورد شكايت حقوقي باشد يا كيفري، ادله اثبات متفاوتي براي اين دو در قانون تعريف‌شده است. يعني با توجه به اين‌كه رسيدگي به شكايت شاكي در صلاحيت دادسراي كيفري باشد و يا شاكي دادخواست حقوقي داشته و به دادگاه عمومي مراجعه نمايد؛ قانون ادله‌اثبات متفاوتي را پيش‌بيني كرده است.

بنابراين با توجه به مطالب بيان‌شده طرفين دعوا مي‌توانند مطابق با آيين دادرسي مراجع دادگستري و استفاده از ادله‌اثبات دعوا مرتبط با امور حقوقي يا امور كيفري اقدام به احقاق حق، اثبات ادعا و يا دفاع بپردازند. در ادامه راه‌ها و ادله اثبات كه در دعاوي كيفري و حقوقي تا حدي باهم متفاوت هستند را معرفي مي‌كنيم.

ادله اثبات دعوا مربوط به دعاوي حقوقي

دعاوي حقوقي آن دسته از دعاوي است كه در دادگاه عمومي مطرح مي‌گردد.‌ اين دعاوي معمولاً شامل خسارت‌هاي وارد شده و جبران آن خسارت مي‌شود. به‌عبارت‌ديگر در دادگاه‌هاي حقوقي شكايات مربوط به جرائم و مجازات‌هاي آن‌ها بررسي نمي‌شود. همان‌طور كه در مطالب بالا اشاره كرديم افراد براي اثبات ادعاي خود بايد از ادله اثبات دعوا كه در قانون مشخص‌شده است استفاده كنند. و اين ادله اثبات دعوا در امور حقوقي و كيفري تفاوت دارند.

موارد ادله اثبات‌دعوا در امور حقوقي

• اقرار: به اين معني كه شخص كه از او شكايت شده است موضوعي كه پسرش مي‌باشد را به نفع ديگري اقرار يا بيان نمايد. با اقرار يكي از طرفين دعوا به زيان خودش ديگر نيازي به ارائه ساير دلايل به دادگاه براي اثبات ادعا نمي‌باشد.
• سند: مهم‌ترين دليل در شمار ادله اثبات دعوا در دعاوي حقوقي، مي‌توان از سند نام برد. هر نوشته‌اي كه در دادگاه قابل استناد باشد يعني دادگاه آن نوشته را به‌عنوان دليلي براي اثبات ادعا بپذيرد را سند مي‌گوييم.
• شهادت: اگر طرفين دعوا نتوانند با استفاده از اقرار و صنعت ادعاي خود را ثابت كنند مي‌توانند افرادي را به‌عنوان شاهد به دادگاه معرفي كنند. در دعاوي حقوقي شهادت دادن توسط كسي انجام مي‌گيرد كه به صورت تصادفي يا غيرتصادفي در مورد موضوع دعواي حقوقي مطلع باشد. شاهد در دادگاه حاضر مي‌شود و آنچه كه ديده يا شنيده بيان مي‌كند.
• قسم: يكي از كم كاربردترين ادله اثبات دعوا قسم يا سوگند مي‌باشد. اين دليل زماني به كار مي‌رود كه معمولاً هيچ راهي براي اثبات ادعا وجود نداشته باشد. و جهت پايان دادن به اختلاف از اين دليل استفاده مي‌شود. قسم به اين ترتيب است كه با نبود دلايل كافي از طرف مدعي براي اثبات ادعايش و همچنين انكار طرف مقابل نسبت به ادعاي مطرح شده، مدعي از دادگاه تقاضاي سوگند شخص منكر را مي‌كند.
• امارات قضايي: امارت قضايي جزئي از ادله اثبات دعوا در دعاوي حقوقي به حساب نمي‌آيد. اما وجود امارات به قاضي كمك مي‌كند كه موضوع مورد شكايت را بهتر بفهمد و بر تصميم‌گيري و صدور راي قاضي تأثيرگذار است. امارات قضايي شامل مواردي مانند نظر كارشناس يا تحقيق معاينه محلي و… مي‌شود.

ادله اثبات دعوا مربوط به دعاوي كيفري

مقصود از دعواي كيفري آن دسته از دعاوي هستند كه علت وقوع جرم ايجاد شده‌اند. اين دعاوي در دادسراها يا دادگاه‌هاي كيفري طرح مي‌گردند. ادله اثبات دعوا در دعاوي حقوقي و دعاوي كيفري باهم متفاوت هستند. روش‌هايي كه به واسطه آن اثبات جرم انجام مي‌گيرد و يا روش‌هاي مورداستفاده متهم براي دفاع از خود در دعاوي كيفري، همه در قانون آيين دادرسي كيفري شرح داده‌شده است.

براي آشنايي با شرايط حضور در دادگاه كيفري كليك كنيد.

موارد ادله‌اثبات جرم و ادله اثبات دعوا در دعاوي كيفري

• اقرار: ازجمله ادله اثبات دعوا كه در دعاوي حقوقي و دعاوي كيفري مشترك مي‌باشد اقرار است. بدين ترتيب كه متهم يا مرتكب جرم با خواست خودش ارتكاب به جرم را اعلام و اقرار مي‌كند.
• شهادت: كساني به غير از طرفين دعوا كه شاهد رخ دادن يا ندادن جرم توسط متهم بوده‌اند و يا اينكه از هر موضوع ديگري كه مرتبط با جرم باشد مطلع هستند. اين افراد مي‌توانند به عنوان شاهد در دعاوي كيفري به حضور در دادگاه برسند و اطلاعات خود را بيان نمايند. شهادت نيز در دعاوي كيفري و در دعاوي حقوقي مشترك مي‌باشد.
• سوگند: قسم يا سوگند در دعاوي كيفري به اين منظور انجام مي‌گيرد كه فرد قسم بخورد (بسته به دين خودش) كه حقيقت را بيان كند. اداي قسم در دادگاه‌هاي كيفري داراي شرايط خاصي مي‌باشد.
• علم قاضي: قاضي دادگاه با توجه به مستندات و مداركي كه به وي ارائه شده است در مورد نحوه رخ دادن جرم و دعواي مطرح‌شده به يقين برسد. بدين ترتيب قاضي مي‌تواند بر اساس يقين خود حكم صادر نمايد. مواردي كه مي‌تواند به قاضي در يقين يافتن كمك كند نظر كارشناسان، تحقيقات محلي، اظهارات مطلع، گزارش ضابطان دادگستري مثل پليس و غيره مي‌باشد.

سؤالات متداول